Met enige regelmaat krijg ik de vraag of (en indien het geval hoe) ACT kan worden toegepast bij cliënten met een lichtverstandelijke beperking (LVB). Nu moet ik bekennen dat ik zelf weinig ervaring heb met deze doelgroep, dus dat ik zelf ook op onderzoek ben gegaan om deze vraag zo goed mogelijk te kunnen beantwoorden.

Te beginnen met de eerste vraag, kan ACT worden toegepast bij cliënten met LVB? Vanuit de klinische praktijk weet ik dat dit reeds wordt gedaan, zowel in Nederland als op internationaal vlak. En hoewel het onderzoek naar ACT en LVB nog in de kinderschoenen staat, blijkt uit een systematische review van Byrne et al (2020) dat ACT effectief bleek in het verlagen van psychologische distress en het verhogen van adaptieve vaardigheden. Daarbij werd wel de kanttekening gemaakt, dat er mogelijke aanpassingen moeten worden gedaan aan de ACT-behandelingen – om deze nog beter te laten aansluiten bij de doelgroep. Een mooi voorbeeld van een dergelijke aanpassing, wordt beschreven in het onderzoek van Boulton en collega’s (2018), waarbij het onderdeel waarden op een hele tastbare / praktische manier wordt uitgewerkt in de vorm van een foto-opdracht.

Dit brengt ons bij de hoe, hoe kun je ACT dan het beste inzetten bij LVB? Nu is het goede nieuws, dat de zes ACT-processen / vaardigheden ook prima toegankelijk te maken zijn voor deze doelgroep. Een belangrijk aandachtspunt daarbij is passende taal. Daarbij kan er worden geleend uit taal uit de ACT-protocollen die ontwikkeld zijn voor kinderen / jongeren (waarbij het van belang is, dat de benadering niet kinderachtig wordt). Onlangs is er een zelfhulpboek verschenen: Living Your Best Life – Acceptance-Based Guided Self-Help for People with Intellectual Disabilities (Williams et al, 2022) – helaas is deze vooralsnog alleen in het Engels beschikbaar. Echter deze kan natuurlijk heel bruikbaar zijn als professional, om ACT op een toegankelijke manier aan te bieden. Tenslotte is er nog meer goed nieuws te melden: in oktober 2025 zal er een handboek verschijnen over de toepassing van ACT bij LVB: Using Acceptance and Commitment Therapy with Adults with Intellectual Disabilities (Tomlinson et al).

Kortom, ook voor deze doelgroep blijkt ACT een bruikbare, waarde(n)volle interventie te zijn!

Bronnen:
Hoffmann AN, Contreras BP, Clay CJ, Twohig MP. Acceptance and Commitment Therapy for Individuals with Disabilities: A Behavior Analytic Strategy for Addressing Private Events in Challenging Behavior. Behav Anal Pract. 2016 Jan 26;9(1):14-24. doi: 10.1007/s40617-016-0105-4. PMID: 27606236; PMCID: PMC4788652.

Boulton, N. E., Williams, J., & Jones, R. S. P. (2018). Intellectual disabilities and ACT: Feasibility of a photography-based values intervention. Advances in Mental Health and Intellectual Disabilities, 12(1), 11–21. https://doi.org/10.1108/AMHID-07-2017-0028