Psychologische Flexibiliteit gedurende de Levensloop:
Binnen de vakgroep Levenslooppsychologie van de Open Universiteit is er onderzoek gedaan naar psychologische flexibiliteit gedurende de levensloop. Daarbij is er gekeken naar leeftijdsgebonden verschillen in psychologische flexibiliteit, door de relatie tussen leeftijd en (de zes kernprocessen van) psychologische flexibiliteit te onderzoeken. Hiervoor is er data van 1.770 mensen uit de algemene bevolking tussen de 18 en 92 jaar gebruikt. Daarbij is er o.a. de Flexibiliteits Index Test (FIT-60) gebruikt om de psychologische flexibiliteit in kaart te brengen.

Onderzoeksresultaten:
Uit de resultaten van dit grootschalige onderzoek blijkt een significante relatie tussen leeftijd en vijf van de zes ACT-kernprocessen. Deze verbanden geven waardevolle inzichten:
– Acceptatie en Hier-en-nu volgen een bergparabool, met pieken rond 40 en 56 jaar.
– Zelf-als-context neemt lineair toe met de leeftijd.
– Toegewijde actie neemt lineair af naarmate men ouder wordt.
– Waarden volgt een dalparabool, met een dieptepunt rond 62 jaar.

De verbanden zijn weergegeven in onderstaand figuur, waarbij een kanttekening geldt dat het om kleine variaties in scores op de FIT-60 gaat.


Wat betekent dit voor de praktijk?
De resultaten suggereren dat Acceptance and Commitment Therapy toepasbaar is voor alle leeftijden, echter dat de interventies meer op maat kunnen worden gemaakt voor de verschillende leeftijdsgroepen zoals:
• Jongvolwassenen (18-40) kunnen baat hebben bij ondersteuning in acceptatie en mindfulness, evenals hulp bij het flexibel omgaan met hun zelfbeeld.
• Volwassen (40-65) kunnen baat hebben bij extra nadruk op reflectie op persoonlijke waarden en begeleiding in het nemen van toegewijde acties. Acceptatie en contact met het moment lijken juist sterke kanten te zijn van volwassenen in de midlife-leeftijd.
• Ouderen (vanaf 65) lijken baat te kunnen hebben bij ondersteuning in acceptatie, mindfulness, en het handelen naar persoonlijke waarden. Het flexibel kunnen omgaan met hun zelfbeeld lijkt juist een sterke kant te zijn van mensen in de oudere leeftijd.

Conclusie:
Psychologische flexibiliteit blijft relevant voor alle leeftijden, maar verschilt in vorm en focus. Door rekening te houden met leeftijdsgebonden variaties kunnen therapeuten interventies effectiever maken. Dit onderstreept het belang van gepersonaliseerde benaderingen binnen ACT.

Blog geschreven door Dr. Jennifer Reijnders, Assistant Professor Open Universiteit, Vakgroep Levenslooppsychologie en drs. Lena Slot, Psycholoog i.o tot GZ-psycholoog, Dokter Bosman Castricum

Bron: Slot, M., Reijnders, J., Janssens, M. et al. Age-Related Differences in Psychological Flexibility: A Cross-Sectional Study in a Dutch Population Sample. Int J Appl Posit Psychol 10, 9 (2025). Klik HIER om het originele artikel te lezen.