Gastblog door San van Halen
Vers terugkerend uit het witte berglandschap van Zwitserland, ging ik door naar de groene bossen van ons platte natte land bij Zeist. Op 27 en 28 mei gaf Russ Harris, internationaal ACT coryfee, trainer en schrijver uit Australië, daar een 2-daagse training Trauma-Focused ACT. Ik was zeer benieuwd naar zijn verhaal hoe je nu ACT ook voor trauma kunt gebruiken. Zelf grijp ik in mijn praktijk namelijk vaak terug op EMDR bij PTSS klachten, hoewel ik dat meestal ook aanvul met spontane hier- en nu interventies en acceptatie oefeningen, vaak met goed gevolg.
Russ leidde ons in deze twee dagen eerste langs alle belangrijke stappen in een ACT behandeling, als mindfulness, gronding (het laten zakken van het anker), functie-analyses en creatieve hopeloosheid. Daarnaast besprak hij de psycho-educatie rond trauma, zoals de gevolgen voor het zenuwstelsel. Voor de specifieke aanpak van trauma zelf leunde hij in belangrijke mate op een combinatie van mindfulness, het opmerken (noticing) vanuit het zelf-als-context, en acceptatie van emoties en natuurlijk onze grote vriend, compassie, in een stappenplan.
Voor een meer formelere methode van trauma-begeleiding verbond hij dat met gefaseerde exposure aan de herinneringen van het trauma. Aangenaam verrast was ik, als ex-old school trauma therapeut, dat er geen correlatie schijnt te zijn tussen de daling van de spanning (Subjective Unit of Distress, de heilige schaal van EMDR en Imaginaire Exposure) en de daadwerkelijke positieve ‘behavior change’. Waarmee dit dogma van EMDR ook wegvalt. De totale afname van SUD naar een 0-niveau is niet het meetpunt van ‘change’, en dus ook niet het uiteindelijke therapiedoel. Dat is natuurlijk uiteindelijk een toename in verwacht in veerkracht en flexibiliteit, en het effect van het effect voor het waardevolle leven. De ‘proof of the pudding’ van therapie is, zeggen wij altijd maar als gedragstherapeuten, niet zoiets als veranderingen in getallen of vaag jargon als ‘verwerking of ‘inzicht’, of ‘jezelf zijn’, maar in verandering van gedrag, en dan vooral voor ons derde generatie-CGT of ACT therapeuten: de toename van toegewijd, positief gedrag voor het eigen waardevolle leven. In zijn aanpak verving Russ daarom bij exposure de SUD door terugkerende standaardvragen over de mate waarin de cliënt de sensaties kan hebben, de mate waarin hij of zij erbij kan blijven in contact met zichzelf en de therapeut. Een interessante zet, ACT consistent, waarmee overigens, en dat bevestigde Russ, EMDR en ACT ook goed samen kunnen gaan.
Tijdens deze tweedaagse workshop kwam ook de voorliefde van Russ voor films terug. Zo leerden wij dat Tolkiens “ Lord of the Rings” eigenlijk traditioneel CGT gericht is. De films van Harry Potter daarentegen zijn meer ACT consistent. In het strenge epos van Lord of the Rings vechten de personen tussen goede en slechte gedachten, zoals Gollem in zijn innerlijke strijd op reis met de Hobbits. In het humorvolle en vriendelijke Harry Potter universum ontmoeten we echte mensen met begrijpelijk lijden, tovert Professor Dumbledore de slechte gedachten gewoon uit zijn hoofd en blijkt ‘acceptatie’ het beste te werken bij de confrontatie bij je grootste angst, de boeman. Een metafoor voor het overmatig worstelen is de Beukwilg (Womping Willow) bij het internaat Zweinstein (uit Harry Potter). Wie in zijn takken komt, krijgt het zwaar: je wordt uitgewrongen, uitgeknepen en raakt buiten lucht. Tenzij je zo dapper bent deze hopeloze strijd te staken en je over te geven. Dan verliest de Wilg zijn energie en laat je los.
Kortom, een mooie inspirerende 2-daagse workshop! Russ Harris, veelschrijver als hij is, heeft nu een boek over ACT & Trauma uitgebracht dat ook in het Nederlands vertaald is: Trauma-Focused ACT. Als aanvulling op dit boek is er ook gratis eBook van zijn hand beschikbaar: Trauma Focused ACT – the Extra bits (met bijna 100 ACT & Trauma gerelateerde oefeningen, metaforen en video’s). Dit eBook is HIER te downloaden.
Drs. San van Halen is GZ-psycholoog, Supervisor VGCt en verzorgt ACT-cursussen voor ACT in Actie – Cursus & Opleiding.