Zijn wij ons zelfbeeld?
Ons zelfbeeld heeft een grote invloed op hoe wij ons leven leiden. Dit zelfbeeld kan echter ook behoorlijk in de weg zitten om ons leven vorm te geven zoals we dat graag zouden willen. Hoe komt dat dat ons zelfbeeld zo’n grote invloed heeft? Zijn wij ons zelfbeeld? Pas rond ons derde levensjaar beginnen wij een basaal zelfconcept te ontwikkelen; bestaan wij daarvoor dan niet? We blijken dus meer te zijn dan alleen ons zelfbeeld.
Het ACT-proces “Zelf als Context” kan extra handvatten geven om om te gaan met onze identiteit (helaas wordt dit proces vaak als complex ervaren en derhalve soms zelfs overgeslagen in de therapie – erg jammer gezien de potentie). In de basis gaat deze benadering ervanuit dat onze identiteit bestaat uit drie lagen; 1. het bestaan*, 2. het observeren en 3. het zelfbeeld. Hierbij wordt soms de parallel met de levensloop getrokken; als je wordt geboren besta je (1). Al snel begin je de wereld om je heen te observeren (2). En vanuit deze observaties ontwikkelen vervolgens ideeën over jezelf; je zelfbeeld (3).
Dit zelfbeeld bepaalt hoe wij naar onszelf kijken. Het gaat echter verder dan zelfperceptie: wij gaan ons ook gedragen naar ons zelfbeeld. Dit geldt zowel voor een negatief zelfbeeld (ik ben niet goed genoeg – geen aandacht vragen voor je eigen behoeften), als een positief zelfbeeld (ik ben zorgzaam – continue zorgen voor anderen). Je zou je zelfbeeld dus een beetje kunnen vergelijken met een keurslijf; het bepaalt niet alleen hoe je naar jezelf kijkt maar ook hoe je je gedraagt. Binnen ACT proberen we daarom wat gezonde afstand te creëren tussen jou en je zelfbeeld, zodat je zelf weer de regie krijgt over je eigen gedrag.
Hoe creëer je dan deze gezonde afstand? Er zijn verschillenden metaforen en oefeningen rondom dit thema ontwikkeld om te helpen om vanuit een ander perspectief naar jezelf te kijken. Op het ACT-congres in Dublin deelde Russ Harris een mooie nieuwe oefening die helpt om stil te staan bij de relativiteit van ons zelfbeeld. Deze oefening is hier te downloaden als PDF (en tevens beschikbaar op de ACT in Actie website). Bij dezen de warme uitnodiging om hem voor jezelf eens in te vullen!
* = De technische benamingen zijn 1. zelf als context, 2. zelf als proces en 3. zelf als content.