Door: Tim Batink & Marjan Nijkamp

Vorige week donderdag kwamen er 260 professionals samen om zich onder te dompelen in Acceptance and Commitment Therapy, op het ACT-congres 2025. Heb je het gemist? Graag nemen we je mee in de highlights van het ACT-congres.

Ontwikkelingen binnen ACT:
De lezing van Jacqueline A-Tjak gaf een overzicht van de recente ontwikkelingen binnen Acceptance and Commitment Therapy (ACT). Te beginnen met de evidence base van ACT: het aantal gerandomiseerde gecontroleerde studies (RCT’s) naar ACT is spectaculair gestegen: van 44 in 2010 naar ruim 1400 in 2025. ACT blijkt effectief bij een breed scala aan problematiek, waaronder stemmings- en angststoornissen, OCD, psychose, verslaving, chronische pijn en somatische aandoeningen. Vervolgens zoomde Jacqueline ook in op inhoudelijke vernieuwingen, zoals het concept yearnings (verlangens als onderliggende menselijke drijfveren) en de opkomst van Process Based Therapy (PBT). Binnen deze benadering ligt de nadruk op transdiagnostische processen in plaats van stoornisgerichte classificaties, mede ondersteund door netwerkanalyse en Ecological Momentary Assessment. Dit geeft een basis voor een meer gepersonaliseerde aanpak, waarbij processen op individueel niveau centraal staan.

Procesgericht werken met ACT:
Hierna volgde een live demonstratie (realplay) van Lieve Bruyninx (therapeut) en Cunie Wolthers (cliënt) over het procesgericht werken met ACT. In 30 minuten demonstreerde Lieve hoe je vanuit het aansluiten in wat zich in het hier en nu voordoet in de sessie, kunt werken met de verschillende ACT-processen – zonder gebruik te maken van kant en klare ACT-oefeningen en ACT-metaforen. Door aan te blijven sluiten bij de cliënt, hielp ze deze zowel stil te staan bij haar drijfveren – alsook de pijn die haar ervan weerhield om hier gehoor aan te geven. Een indrukwekkende demonstratie van zowel kunde, als moed (van zowel therapeut als cliënt).

ACT bij ASS:
Vervolgens volgde een lezing van Linda ten Barge over ACT bij ASS. Daarbij was ze een duidelijke pleitbezorger van de toepassing van ACT bij deze doelgroep, waarbij ze ook een aantal aandachtspunten meegaf voor de behandeling. Daarbij pleit ze voor een betere aansluiting bij de ASS-client. Dit kan onder andere door de letten op taal: ben concreet en probeer abstracties zoveel mogelijk te vermijden. Ditzelfde geldt voor ACT-oefeningen, maak ze zo concreet mogelijk (bijvoorbeeld de waardensorteertaak, bij de waardenexploratie). Tevens adviseerde ze gebruik te maken van experientiele oefeningen, om zo op een meer ervaringsgerichte manier dingen uit te leggen. Als het gaat om metaforen, is het advies om metaforen te gebruiken die aansluiten bij de specifieke interesses van de cliënt. Ook adviseerde ze, om jezelf als therapeut meer te ondertitelen – door hardop uit te spreken wat je aan het doen bent. Tenslotte hebben cliënten met ASS baat bij structuur en voorspelbaarheid van de sessie.

Focused ACT:
In de laatste keynote van ACT-founder Kirk Strosahl, tezamen met zijn vrouw Patti Robinson werd er ingezoomd op ACT als kortdurende interventie: Focused ACT (FACT). FACT is een kortdurende vorm van ACT, waarbij de behandeltrajecten in de regel tussen de 2-4 sessies betreffen. FACT maakt gebruik van het zandlopermodel: door een probleem kleiner en overzichtelijker te maken (narrow down the problem), direct te zorgen dat iemand zich minder overweldigd voelt en vervolgens vlot een eerste kleine stap (toegewijde ACTie) te zetten: “Just start, start with what makes sense to you!”. Tijdens de lezing kwam ook uitgebreid de evidentie (zie o.a. Arroll et al, 2022), alsook de wereldwijde implementatie van FACT aan bod (o.a. de gehele eerstelijnszorg in New Zeeland). Tenslotte werd er ook een shout-out gedaan naar Nederlands FACT-expert Jan Steunenberg (lees hier zijn uitgebreide introductieblog over FACT), die zelf ook op het congres aanwezig was om een workshop over FACT te verzorgen.

Naast de plenaire lezingen vonden er in de middag ook twee workshoprondes plaats, waar deelnemers konden kiezen uit zes verschillende workshops en zich zo konden onderdompelen in de toepassing van ACT in de behandelpraktijk. Ook waren er acht posterpresentaties aanwezig, waar onderzoekers hun ACT-onderzoek van Nederlandse bodem presenteerden.

En wat ons betreft de grootste highlight was de sfeer op het congres: het weerzien van oude bekenden en het met open armen ontvangen van nieuwe ACT-enthousiastelingen zorgde voor een warm bad voor alle aanwezigen :)