Onlangs is de nieuwe zorgstandaard voor persoonlijkheidsstoornissen verschenen (2025). In deze zorgstandaard staat dat psychotherapie de eerste keuze is bij de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek. Daarbij wordt aangegeven dat het onderzoek naar behandeling van persoonlijkheidsstoornissen vooral gericht is op de borderline persoonlijkheidsstoornis – echter het blijkt dat de behandelvormen breder kunnen worden ingezet voor andere persoonlijkheidsstoornissen. Daarbij wordt geadviseerd bij voorkeur een van de onderstaande vormen van psychotherapie in te zetten:
– Dialectische Gedragstherapie (DGT)
– Mentalisation-Based Therapy (MBT)
– Schematherapie (ST)
– Transference-Focused Psychotherapie (TFP)
Ter aanvulling wordt aangeven dat er ook steeds meer evidentie komt voor de VERS & GIT-PD behandeling.
Wat een nieuwe (ons inziens positieve) ontwikkeling is in de herziene zorgstandaard voor persoonlijkheidsstoornissen, is dat Acceptance and Commitment Therapy (ACT) vanaf heden ook is opgenomen als stoornis-aspecifieke therapievorm voor persoonlijkheidsproblematiek met een gedegen theoretisch en methodisch kader – waarbij wetenschappelijk onderzoek beschikbaar is aangaande de effectiviteit.
De herziene zorgstandaard is grotendeels in lijn met de systematische review van Crotty en collega’s (2024), waarbij de effectiviteit van verschillende psychotherapieën voor de behandeling van de borderline persoonlijkheidsstoornis werden vergeleken. Daarbij werd geconcludeerd dat alle psychotherapieën (DGT, MBT, ST, TFP, ACT, CGT) effectief bleken bij de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek, waarbij er géén duidelijke evidentie is dat er één specifieke therapie effectiever is dan de andere.
Echter vanuit de vernieuwde zorgstandaard persoonlijkheidsstoornissen wordt geadviseerd om eerst DGT, MBT, ST, TFP, VERS & GIT-PD te overwegen, alvorens ACT te overwegen als interventie. Tegelijk wordt er ook vermeld, dat bij de indicatiestelling er wel rekening moet worden gehouden met de lengte van behandeling en intensiteit. ACT kan daarbij worden overwogen als kortdurende, transdiagnostische interventie, waarbij deze effectief blijkt in het verlagen van de ervaren hopeloosheid en het vergroten van de emotie-regulatie. Tenslotte kan ook worden overwogen om een combinatie van Schematherapie en Acceptance and Commitment Therapy in te zetten (Contextual Schema Therapy, Roediger et al., 2018) bij de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek.
Wil je je verder verdiepen in ACT bij Persoonlijkheidsproblematiek? Onlangs is het Casusboek ACT verschenen, met daarin ook een beschrijving van een ACT-behandeling bij patronen in de persoonlijkheid (door Klinisch Psycholoog Eric-Jan Vugts).
Bronnen:
Akwa GGZ – GGZ Standaarden, Zorgstandaard Persoonlijkheidsstoornissen (2025). Beschikbaar via https://www.ggzstandaarden.nl/zorgstandaarden/persoonlijkheidsstoornissen.
Crotty K, Viswanathan M, Kennedy S, Edlund MJ, Ali R, Siddiqui M, Wines R, Ratajczak P, Gartlehner G. Psychotherapies for the treatment of borderline personality disorder: A systematic review. J Consult Clin Psychol. 2024 May;92(5):275-295. doi: 10.1037/ccp0000833. Epub 2023 Oct 30. PMID: 37902689. Lees HIER het volledige artikel.
Roediger, E., Stevens, B. A., & Brockman, R. (2018). Contextual schema therapy: An integrative approach to personality disorders, emotional dysregulation, and interpersonal functioning. New Harbinger Publications.